11/03/2024
Եվրոպայում տեքստիլի սպառումը զգալի ճնշում է շրջակա միջավայրի և կլիմայի վրա: Այս ճնշման մի մասը գալիս է չվաճառված և հետ վերադարձված տեքստիլից, որը ոչնչացվում և չի օգտագործվում իր նպատակների համար:
Շրջակա միջավայրի եվրոպական գործակալության նոր ճեպազրույցը քննարկում է խնդիրը և գնահատում վերադարձված և չվաճառված տեքստիլի մասնաբաժինը, որ ոչնչացվում է Եվրոպայում:
Եվրամիության քաղաքականություն մշակողները վերջերս որոշել են ուղղակի արգելք մտցնել տեքստիլի և կոշիկի ոչնչացման վրա՝ փոքր, միկրո և միջին ընկերությունների համար որոշ բացառություններով: Առցանց գնումների աճը, վերադարձի ճկուն գործելակերպը, սպառողների փոփոխվող նախասիրությունները և արագ նորաձևության բիզնես ռազմավարությունները Եվրոպայում հանգեցրել են վերադարձված և չվաճառված տեքստիլի մասնաբաժինների ավելացմանը: Վերջին տարիների ընթացքում տեքստիլ արտադրանքի ոչնչացումը, որտեղ արտադրանքը ոչնչացվում է մանրածախ առևտրի, ապրանքանիշի կամ արտադրողի կողմից նախքան օգտագործումը, ռեսուրսների «վերցնել-ստեղծել-թափոն» մոտեցման օրինակ է, որն առաջացնում է շրջակա միջավայրի վրա անխուսափելի բացասական ազդեցություն:
Թեև տվյալները սակավ են, սակայն վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ եվրոպական շուկա մատակարարվող ընդհանուր տեքստիլ արտադրանքի մոտ 4-9%-ը ոչնչացվում է՝ չօգտագործվելով իր նպատակային կիրառության համար: Վերադարձված կամ չվաճառված տեքստիլի վերամշակումն ու ոչնչացումը նպաստում է մինչև 5,6 միլիոն տոննա CO2-ի ջերմոցային գազերի արտանետումների՝ մի փոքր ավելի ցածր, քան 2021 թվականին Շվեդիայի արտանետումները:
Ըստ վերջին հետազոտությունների՝ ԵՄ-ում առցանց գնված հագուստի շուրջ 20%-ը և կոշիկի 30%-ը վերադարձվում են հաճախորդների կողմից: Այս վերադարձների մոտ 70%-ը պայմանավորված է վատ պիտանելիությամբ կամ ոճային խնդիրներով:
Տեքստիլից էկոլոգիապես վնասակար արտանետումների մոտավորապես միայն 3%-ն է ստացվում մանրածախ վաճառքից, ինչը նշանակում է, որ վերադարձի նույնիսկ երկար և բարդ գործընթացը, հավանաբար, օգուտ կբերի շրջակա միջավայրին, եթե դա հանգեցնի արտադրանքի վերավաճառքի և հնարավորություն լինի վերաօգտագործել այն:
Անհրաժեշտ են ինչպես կանոնակարգման, այնպես էլ նպատակային քաղաքականություն հաճախորդների կողմից վերադարձը և չվաճառված ապրանքների քանակությունը նվազեցնելու համար:
Միևնույն ժամանակ, տեքստիլ արդյունաբերության գերարտադրության և ոչնչացման համակարգային խնդիրը պետք է լուծվի և կարող է լուծվել ինչպես շրջանաձև բիզնես մոդելների, այնպես էլ քաղաքականության միջոցով: Որպես դրական քայլ, ԵՄ-ն վերջերս համաձայնեց արգելել չվաճառված հագուստի, հագուստի աքսեսուարների և կոշկեղենի (որոշ բացառություններով փոքր, միկրո և միջին ընկերությունների) ոչնչացումը «Կայուն ապրանքների կանոնակարգի» համաձայն:
