04/11/2024
Ալկալիական մետաղներով վերականգնումը ներառում է թափոնների մշակում դիսպերգացված ալկալիական մետաղներով: Ալկալիական մետաղները փոխազդում են հալոգենացված թափոնների քլորի հետ՝ առաջացնելով աղեր և ոչ հալոգենացված թափոններ: Սովորաբար այս գործընթացն իրականացվում է նորմալ մթնոլորտային ճնշման և 60°C-ից մինչև 180°C ջերմաստիճանի պայմաններում: Մշակումը կարող է իրականացվել կամ in situ (օրինակ՝ ՊՔԲ-ներով աղտոտված տրանսֆորմատորների դեպքում) կամ ex situ՝ ռեակցիայի անոթներում: Կան այս մեթոդի մի քանի տեսակներ (Piersol, 1989): Թեև կալիումը և կալիում-նատրիումի համաձուլվածքը օգտագործվել են որպես վերականգնող միջոցներ, մետաղական նատրիումը ամենատարածված վերականգնող միջոցն է։ Այս ենթաբաժնի մնացած մասում քննարկված տեղեկատվությունը հիմնված է մետաղական նատրիումի օգտագործման փորձի վրա:
Քլորդանի, ՀՔՀ-ի և ՊՔԲ-ների ոչնչացման արդյունավետության գործակիցները (ՈԱ) արձանագրվել են 99,999 տոկոսից ավելի, իսկ ոչնչացման հեռացման արդյունավետության գործակիցները (ԱՀԱ) այս նյութերի համար գրանցվել են մինչև 99,9999 տոկոս (Ճապոնիայի շրջակա միջավայրի նախարարություն, 2004 թ.): Այնուամենայնիվ, ինչպես ցույց է տվել պրակտիկան, նատրիումով ջերմային վերականգնման մեթոդը համապատասխանում է Ավստրալիայում, Կանադայում, Ճապոնիայում, Հարավային Աֆրիկայում, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում և ԵՄ-ում հաստատված կանոնակարգերի պահանջներին՝ կապված ՊՔԲ պարունակող տրանսֆորմատորային յուղի մշակման հետ, այսինքն 2 մգ/կգ-ից պակաս պինդ և հեղուկ մնացորդներում (UNEP, 2004b):
Ապացուցված է, որ նատրիումով վերականգնման մեթոդը կիրառելի է մինչև 10,000 մգ/կգ կոնցենտրացիաներով ՊՔԲ-ներով աղտոտված յուղերի մշակման համար: Որոշ վաճառողներ պնդում են, որ այս գործընթացով կարելի է մշակել կոնդենսատորներ և տրանսֆորմատորներ ամբողջությամբ (UNEP, 2004a): Հաղորդվում է նաև, որ ալկալիական մետաղներով վերականգնումը կիրառելի է նաև քլորդանի և ՀՔՀ-ի նկատմամբ՝ որպես թունաքիմիկատների թափոններ (Ճապոնիայի շրջակա միջավայրի նախարարություն, 2004 թ.):
ՊՔԲ-ների ex-situ մշակումը կարող է իրականացվել ՊՔԲ-ների լուծիչով էքստրակցիայից հետո: Ամբողջական կոնդենսատորների և տրանսֆորմատորների մշակումը հնարավոր է դրանց չափերը կրճատելուց հետո՝ կտրելով: Նախնական մշակումը պետք է ներառի ջրազրկում՝ ֆազային տարանջատման, գոլորշիացման կամ այլ եղանակով (UNIDO, 1987), մետաղական նատրիումի հետ շփման ժամանակ պայթուցիկ ռեակցիաներից խուսափելու համար: Սարքավորումները պետք է լվացվեն օրգանական լուծիչներով: Նմանապես, ԿՕԱ-ները, որոնք գտնվում են պինդ կամ կլանված ձևով, պետք է լուծվեն մինչև անհրաժեշտ կոնցենտրացիան կամ դուրս բերվեն իրենց մատրիցներից:
Օդի արտանետումները ներառում են ազոտ և ջրածին գազ:Ակնկալվում է, որ օրգանական միացությունների արտանետումները կլինեն համեմատաբար փոքր քանակությամբ (Piersol, 1989): Այնուամենայնիվ, նշվել է քլորոֆենոլներից ՊՔԴԴ-ի և ՊՔԴՖ-ի ձևավորման հնարավորությունը ալկալային միջավայրում՝ 150°C-ից ցածր ջերմաստիճանում (Weber, 2004b): Գործընթացի ընթացքում արտադրված մնացորդները ներառում են նատրիումի քլորիդ, նատրիումի հիդրօքսիդ, պոլիֆենիլներ և ջուր: Որոշ դեպքերում ձևավորվում է նաև պինդ պոլիմեր:
Ռեակցիայի արդյունքում ձևավորված ենթամթերքները կարող են առանձնացվել յուղից զտման և ցենտրիֆուգման համակցության միջոցով: Վնասազերծված յուղը կարող է կրկին օգտագործվել, նատրիումի քլորիդը կարող է կամ նորից օգտագործվել, կամ հեռացվել աղբավայրում,իսկ կարծրացած պոլիմերը կարող է հեռացվել աղբավայրում՝ առանց հետմշակման կամ նվազագույն պահանջի: Կախված ընտրված տեխնոլոգիայից՝ այս մեթոդը կարող է ներառել թափոնների գազերի մաքրում և մնացորդների չեզոքացում կամ պահպանում: Եթե կա ավելցուկային նատրիում, որը չեզոքացվել է, կարող է պահանջվել վերջինիս վերականգնում: Հեղուկ արտադրանքները, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ կրկին օգտագործվում են, և պինդ պոլիմերային արտադրանքները սովորաբար պետք է այրվեն վառարաններում, իսկ անօրգանական աղերը հեռացվում են: Արտանետումների մեջ ցնդող օրգանական միացությունների չնչին քանակները կարող են չեզոքացվել ակտիվացված ածխածնի օգտագործմամբ (UNIDO, 2007):
Ակնկալվում է, որ էներգիայի անմիջական պահանջները կլինեն համեմատաբար ցածր՝ պայմանավորված նատրիումով վերականգնման գործընթացի հետ կապված ցածր աշխատանքային ջերմաստիճաններով:
Այս գործընթացը կարող է իրականացվել ինչպես շարժական, այնպես էլ ստացիոնար կայանքներում:
Երբ դիսպերս վիճակում գտնվող մետաղական նատրիումը փոխազդում է ջրի հետ, տեղի է ունենում բուռն, պայթյունավտանգ ռեակցիա, որը լուրջ վտանգ է ներկայացնում օպերատորի համար: Բացի այդ, մետաղական նատրիումը կարող է փոխազդել բազմաթիվ այլ նյութերի հետ, ինչի արդյունքում առաջանում է ջրածին,դյուրավառ գազ, որը պայթուցիկ է, երբ խառնվում է օդի հետ: Տեխնոլոգիան մշակելիս և այս գործընթացն իրականացնելիս պետք է չափազանց զգույշ լինել, որպեսզի բացառվի թափոններում ջրի (և որոշ այլ նյութերի, օրինակ՝ սպիրտների) առկայության հնարավորությունը և կանխելու ջրի (կամ որոշ այլ նյութերի) ցանկացած շփում մետաղական նատրիումի հետ։
Շարժական սարքավորումները կարող են օրական մշակել 15000 լիտր ՊՔԲ-ով աղտոտված տրանսֆորմատորային յուղեր:
Նատրիումով ջերմային վերականգնման մեթոդը, որն օգտագործվում է ՊՔԲ-ներով աղտոտված տրանսֆորմատորային յուղերի տեղում մշակման ժամանակ, չի կարող ոչնչացնել տրանսֆորմատորի ծակոտկեն ներքին մասերում կուտակված բոլոր ՊՔԲ-ները: Որոշ հեղինակներ նշել են, որ կա մնացորդների բնութագրման վերաբերյալ տեղեկատվության պակաս:
Ալկալային մետաղներով վերականգնումը առևտրային նպատակներով օգտագործվել է մոտ 25 տարի և մինչ օրս կիրառվում է: Ճապոնիայում երեք արդյունաբերական օբյեկտներ են տեղադրվել 2004, 2005 և 2009 թվականներին և մինչ օրս գործում են: Գործարաններ կան նաև Ֆրանսիայում, Իրանում, Ռուսաստանի Դաշնությունում և Իսպանիայում: